Steeds meer bedrijven zien zich gesteld voor de vraag: hoe om te gaan met de hoge energieprijzen? Aan de prijzen zelf is heel weinig te doen, maar wel aan het doorvoeren van energiebesparende maatregelen en aan de wijze waarop je energie inkoopt (wat voor, wanneer en bij wie?) En waarom niet zelf energie opwekken? Vereniging ION krijgt veel vragen van leden over hoe hiermee om te gaan. We zetten de maatregelen en mogelijkheden nog eens op een rij en gingen te rade bij enkele grootverbruikers van energie.

De ambitie van het nieuwe kabinet is groot. Nederland wil een koploper in Europa zijn bij het bereiken van klimaatdoelen. In 2050 moet Nederland CO2-neutraal zijn. Het kabinet zet daarom in op een groene industriepolitiek. Energie gaat voor de Nederlandse ondernemer van bijzaak naar hoofdzaak. Uiteraard heeft Vereniging ION via diverse kanalen contact met de overheid over het dempen van de abrupte stijgingen van energietarieven. 

Maar als ondernemer kunt u ook het heft in eigen handen nemen door zowel op korte, alsook op lange(re) termijn energie te besparen en door eigen opwekking (zon, wind). Bovendien publiceert de RVO dit jaar de nieuwe erkende maatregelenlijst (onderdeel van het Activiteitenbesluit) met besparingsmaatregelen die u moet uitvoeren, omdat ze een terugverdientijd hebben van minder dan vijf jaar. Energiebesparende maatregelen zijn dus noodzakelijk. We zetten wat ideeën van energie-experts op een rijtje, vooral maatregelen met een korte terugverdientijd. 

GEBOUW
• Isolatie van de schil
• Zorgen voor automatische afschakeling van licht en warmte als een ruimte niet gebruikt wordt
• Warm tapwater decentraal beschikbaar maken
• Buitenverlichting overdag afschakelen of korter aanlaten bij nacht (sensor)
• Ramen/deuren dicht (wel zorgen voor voldoende verse lucht)
• Toepassen van warmtepompen ten behoeve van verwarming en koeling.

FACILITEITEN
• Perslucht (lekverliezen en toerenregeling)
• Pompen (toerenregeling in plaats van kleppen)
• Proceswater (hergebruik)
• LED-verlichting toepassen
• Metingen op deelgebieden aanbrengen (weet wat de grote verbruikers zijn)
• Afschakelen wat buiten de productietijden in nul-last draait
• Restwarmte terugwinnen uit retourlucht bij luchtafzuiginstallaties
• Onderzoek mogelijke alternatieven voor aardgas zoals waterstof.

PROCES
• Procesbaden (isoleren en afdekken)
• Indien mogelijk het toepassen van materialen die minder energie verlangen (bijvoorbeeld lowbake poeders en chemicaliën die op lagere temperaturen werken) 
• Efficiëntere procesapparatuur toepassen (hoog rendementsmotoren)
• Luchtstromen (afzuiginstallaties) goed inregelen.

LANGERE TERMIJN
• Het naar voren halen van reeds geplande investeringen. Zeker als die investeringen later toch gedaan moeten worden in het kader van de erkende maatregelen
• Sorteer voor op subsidieregelingen die eraan komen
• Kijk naar eigen opwek (zon en wind), maar ook naar hergebruik restwarmte van buren
• Samen met de buren een energieplan maken, energie kan mogelijk uitgewisseld worden
• Daar waar mogelijk elektrificeren. 

Hieronder twee grootverbruikers uit de branche over hun energiemaatregelen.

PLUKJES ENERGIE INKOPEN OP DE BASIS VAN TRENDS IN DE MARKT

Bij anodiseerbedrijf Alucol bedragen de jaarlijkse energiekosten meer dan een miljoen euro. Het jaarlijkse aantal gebruikte kilowattuur bedraagt vele miljoenen en het aantal kubieke meters gas ligt tegen een miljoen.

Met dergelijke hoeveelheden is het zaak om heel goed te kijken naar de inkoop van energie. En dat doen ze bij Alucol ook. Managing director Frank Veelenturf legt uit dat er sinds geruime tijd vooraf energie wordt ingekocht voor de komende jaren. 

“Wij kopen energie in op basis van trends in de markt. Op die manier heb ik plukjes energie ingekocht tot en met 2026. Daarmee leg ik een gedeelte van mijn volume vast tegen een afgesproken prijs en beweeg ik langzaam mee met de golfbeweging in de markt. Ik kan en wil me niet op die manier voor honderd procent indekken, want inkopen betekent dat je een afnameverplichting hebt en dan kun je in de problemen komen.

Vlak voor corona zaten we branchebreed best wel in een dipje waardoor wij van drie naar twee ploegen moesten terugschakelen en dus minder energie gingen gebruiken. Als je dan voor honderd procent een afnameverplichting hebt, krijg je naast je omzetdaling nog een ander probleem. Afgelopen jaren was de trend van de energieprijzen ook naar beneden; te veel vastleggen was daarom ook niet verstandig. Onze tactiek is dat we altijd een ruim percentage vastleggen op basis van golfbewegingen in de markt. De rest kopen we bij op basis van dagprijzen.”

Door deze handelswijze demp je het effect van hoge prijzen in de energiemarkt. En heb je nu het voordeel dat je maar voor een deel van de benodigde energie de hoge dagprijzen betaalt. Toch waarschuwt Veelenturf dat je je niet te snel rijk moet rekenen. “Het is gewoon lastig speculeren in deze markt. Ik probeer altijd de speculatie er een beetje uit te halen door mee te bewegen met de golfbeweging. Bij anodiseren vormen de energiekosten natuurlijk een heel grote kostenpost van het totaal. 

Sinds enkele maanden hakt het er bij ons ook heel erg hard in. Normaal gesproken leggen we de prijzen voor onze klanten voor langere tijd vast, maar dat is met deze extreme kostenstijgingen gewoon niet te doen. Daarom hebben we nu op onze prijzen een energietoeslag gezet om deze
kosten toch door te kunnen berekenen aan onze klanten.”

‘JE MOET IETS DOEN’
De klanten waren daar natuurlijk niet blij mee en probeerden over die toeslag te onderhandelen. “Ik probeer transparant te zijn; het is geen verschuiving van marge, maar doorberekenen van wat we voor onze kiezen krijgen. De energiekostentoeslag passen we nu vanaf 1 april toe. De eerste drie maanden van dit jaar heb ik de extra kosten dus zelf opgebracht. Als je de extra kosten nu niet doorberekent, kom je later voor verrassingen te staan. 

Wij hebben gekozen om de toeslag als een separate toeslag toe te voegen en
berekend op basis van onze feitelijke energiekosten. Omdat het een separate toeslag is, kunnen we die weer wijzigen als de markt verandert. Ik denk dat we uiteindelijk een beetje zullen moeten leren leven met de beweeglijke prijzen in relatie tot de bedrijfsvoering. In andere markten zijn dagprijzen heel gewoon, denk aan de supermarkt of bezinepomp. Daar kan het wel, dus waarom zou het voor onze markt niet kunnen? Tegelijk zou ik de hele bedrijfsenergiehuishouding kritisch tegen het licht houden. Kun je bijvoorbeeld zelf energie opwekken? Daar moet goed naar gekeken worden.”

Alucol heeft de haalbaarheid van zonnepanelen op het dak onderzocht, maar daardoor zou de brandverzekeringspremie voor het pand zozeer stijgen, dat het rendement niet zou opwegen tegen de verhoogde premie. Verder is het nog maar de vraag of de constructies van oudere daken geschikt zijn voor de plaatsing van zonnepanelen. Een windmolen zou nog wel eens rendabel kunnen worden, maar
het bedrijf ligt midden in een woonwijk. Als de prijzen blijven stijgen, moet je ook aan denken aan andere energiebronnen zoals verwarmen op basis van waterstof. Belangrijk is om de trends en ontwikkelingen in de markt te blijven volgen. 

ENERGIE IS EMOTIE
Tot slot: “Ik hou me het liefst bezig met anodiseren in plaats van bijvoorbeeld de aankoop van energie. Voor dit vraagstuk is het belangrijk dat je een adviseur hebt die de markt volgt en goed met je meedenkt. We moeten overigens niet vergeten dat de energieprijzen de afgelopen vier tot vijf jaar alleen maar naar beneden gingen. 

Toen die prijzen vorige zomer omhoog kropen, raadde mijn adviseur me ook aan om bij te kopen. Wat echter niemand kon voorzien was dat het zo hard omhoog zou gaan. Achteraf is het altijd gemakkelijk praten. Wat ik erg belangrijk vind, is dat we ons niet gek laten maken. Als er schaarste dreigt te ontstaan, dan begint iedereen daarop te reageren door grote hoeveelheden te bestellen waardoor de levertijden weer toenemen. Men praat elkaar angst aan.

Dadelijk liggen de magazijnen weer hartstikke vol en gaan we met z’n alleen weer op de rem. Daar moeten we goed voor oppassen want de hele keten heeft daar last van. In energie zit heel veel emotie. Laten we proberen kalm te blijven en ons te richten op de feiten.”

ZONNEPANELEN ALS OPWARMER VOOR DE VOLGENDE GROENE ENERGIEBRON

Door het dak helemaal vol te leggen met zonnepanelen heeft Waayenberg Coatings een belangrijke stap gezet om te vergroenen. Maar het bedrijf wil het hier niet bij laten. Er wordt hardop nagedacht over een andere vorm van groene energie: waterstof. Hoe bevallen de zonnepanelen en wat houdt een overstap op waterstof in? 

Het bedrijfspand van Waayenberg Coatings dateert van 2015. Bij het ontwerp van de constructie is al rekening gehouden met de mogelijke aanschaf van zonnepanelen en om die reden is het dak in verstevigde vorm opgeleverd. Vier jaar later zijn er zonnepanelen op geplaatst, 2.020 stuks in totaal – genoeg voor ongeveer 70 procent van de eigen elektriciteitsbehoefte. 

Hoe kijkt men terug op deze stap en waarom wordt er nu al nagedacht over waterstof? “Wij zijn gewoon een energievreter. Dan kijk je naar mogelijke groene energiebronnen. De investeringen voor het zelf produceren van waterstofenergie zijn wel hoog, maar met de huidige gasprijzen wordt waterstof wel aantrekkelijk. Alleen: moet je de eerste zijn?” Aan het woord is directeur Marius Waayenberg. “Ik denk dat je met waterstof als vervanger van aardgas zeker niet te lang moet wachten.

We hebben berekeningen gemaakt voor investeringen en rendementen. Wat kost het om met een waterstofinstallatie dezelfde hoeveelheid energie te gaan produceren die we nu in de vorm van aardgas gebruiken? De investering is hoog, maar met de huidige gasprijzen wordt alles anders. Die prijzen kunnen wel weer wat terugzakken, maar ik verwacht dat ze de komende jaren hoog zullen blijven, omdat men in hoog tempo van het Russisch gas af wil en het gas dus ergens anders vandaan gehaald moet worden.” 

SUBSIDIE
Nog even terug naar de zonnepanelen. Waarom hebben ze daar het hele dak van 7.800 vierkante meter mee vol gelegd? Zoon en beoogd opvolger Maarten Waayenberg: “Omdat we een grootverbruiker zijn en vanwege de beschikbare subsidie. Als je nadenkt over het milieu en je hebt een groot dakoppervlak, kom je bijna vanzelf op dat idee. De subsidie dekte bijna de gehele benodigde investering af, waardoor de zonnepanelen al bijna direct na plaatsing winstgevend werden. 

Daarnaast willen we op het gebied van
stroom zelfvoorzienend zijn en dat is met de zonnepanelen nu voor een groot deel gelukt. We zijn er tevreden over, maar het zou voor ons veel beter zijn als er geen zomertijd was. ’s Morgens hebben we de eerste paar uur helemaal niets aan de zon en ’s avonds juist wel, maar dan zitten we thuis. Zonder zomertijd zouden wij dus een financieel voordeel hebben. Want de energie uit de zonnepanelen kun je niet opslaan.” 

TERUGLEVERVERGOEDING
Marius vult aan: “Het zou ook heel mooi zijn als je in de pauzes een knop zou kunnen omzetten en dan iets zou kunnen doen met de zonne-energie. Tijdens de pauzes staan de installaties voor een groot deel stil, dus dan hou je energie over. Nu wordt dat teruggeleverd en dat kun je later wel weer terugkrijgen voor een scherpe prijs, maar daarover betaal je dezelfde heffingen als iedereen die stroom inkoopt.

En de terugleververgoeding die we krijgen, de saldering, hoelang blijft die bestaan? Die is al een keer verlengd, maar gaat wellicht verdwijnen. De energiemaatschappijen hebben overdag immers genoeg stroom. Het zou mij niets verbazen als ze gaan stoppen met het gratis terugnemen van stroom.” 

Maar in het algemeen zijn vader en zoon Waayenberg tevreden over de zonnepanelen. Groene energie, kostenbesparingen en je hebt er bijna geen omkijken naar. Ten tijde van het interview heeft men er nog geen onderhoud aan verricht (schoonmaken), maar daar wordt wel over nagedacht. Maarten Waayenberg: “De vervuiling valt heel erg mee. Je kunt ook niet aan de opbrengst merken dat ze nog nooit schoongemaakt zijn.

De regen spoelt gelukkig veel weg, maar er komt wel een soort aanslag op die er met regen niet meer afgaat. We zullen iets moeten gaan doen op het gebied van borstelen, maar we zijn nog niet klaar met onze gedachtevorming. Het is een mooie klus voor een zaterdagochtend als je weet dat het die middag gaat regenen. Of misschien moeten we het gewoon eens in de regen doen. Maar je kunt ook een robot aanschaffen die er met een borstel en water en zeep systematisch overheen gaat.”

WATERSTOF
Marius Waayenberg: “De afschrijvingstermijn van onze zonnepanelen is zo’n zes tot acht jaar. Daarna moeten ze eigenlijk nog een paar jaar mee, want ze moeten ook weer van het dak af. Het rendement van nieuwe zonnepanelen is toegenomen de afgelopen jaren. Onze zonnepanelen kennen een rendement van 325 Wattpiek per uur, de huidige zonnepanelen zitten al boven de 400 Wattpiek per uur. Als je dat verschil met 2.020 panelen vermenigvuldigt, kom je op een behoorlijke extra opbrengst. Wij denken dat wanneer we alle huidige zonnepanelen vervangen door nieuwe, we helemaal zelfvoorzienend kunnen zijn met elektriciteit. En aardgas zouden we graag willen vervangen door waterstof.”

Maar daarvoor zou eenzelfde soort SDEsubsidie beschikbaar moeten zijn als voor zonnepanelen, omdat de waterstofinstallatie een behoorlijke investering vergt. Het wachten is eigenlijk op een signaal van de overheid. In diverse andere landen zijn ze al vrij ver met de toepassing van waterstof. De verwachting is dat de aandacht daarvoor ook in Nederland in een stroomversnelling komt, nu bedrijven worden uitgedaagd van het gas af te gaan. 

Waterstof wordt gezien als een veilige energiebron waarvan je de installatie
buiten je pand kunt neerzetten en die je makkelijk ’s avonds en in de nacht kunt laten produceren om je buffer goedkoop vol te draaien. Het nachttarief voor elektriciteit is nu eenmaal lager. Maarten Waayenberg: “Met een waterstofinstallatie kun je de opgewekte stroom meteen omzetten in waterstof om te gebruiken voor je moffelovens.

Daar heb je veel meer aan. Ook sluiten we niet uit dat we hier met bedrijven in de buurt eens om de tafel gaan zitten om te kijken hoe we de gezamenlijke energiebehoefte zo efficiënt en zo groen mogelijk kunnen invullen. Door de hoge gasprijzen komt waterstof bijna vanzelf in beeld, maar bedrijven moeten wel subsidieondersteuning krijgen om die omslag op gang te krijgen.” 

MEER INFORMATIE
www.waayenbergcoatings.nl